Wpływ pandemii COVID-19 na wykonywanie umów. Szczególne spojrzenie na nadzwyczajną zmianę stosunków w przepisach rumuńskiego kodeksu cywilnego

Abstrakt

W kontekście głębokich przemian gospodarczych wywołanych pandemią SARSCoV-2 powróciły debaty na temat instytucji nieprzewidzianych okoliczności (nadzwyczajnej zmiany stosunków). Faktem jest, że środki nakazane przez władze w celu ograniczenia rozprzestrzeniania się pandemii wpływają na możliwość wypełnienia zobowiązań umownych, wobec czego umawiające się strony zmuszone są przeanalizować dostępne mechanizmy umowne służące naprawie sytuacji. Rumuński porządek prawny traktuje nieprzewidziane okoliczności jako wyjątek od zasady mocywiążącej umowy, co zostało wyraźnie określone w obowiązującym Kodeksie cywilnym. Ma on zastosowanie co do zasady do umów dwustronnie zobowiązujących, uciążliwych, przemiennych oraz z sukcesywnym wykonaniem. Na ten wyjątek można się powołać, jeżeli wykonanie umowy stało się dla jednej ze stron nadmiernie uciążliwe z powodu zaistnienia określonych zdarzeń niezależnych od woli stron, a które spowodowały niemożliwy do przewidzenia w chwili zawarcia umowy brak równowagi świadczeń. Powołanie się na zaistnienie nieprzewidzianych okoliczności umożliwia renegocjację umowy. Jeżeli strony nie osiągną porozumienia, na wniosek jednej z nich sąd może zmienić postanowienia umowy lub orzec o jej wygaśnięciu. Począwszy od tego, że istnieje wiele sytuacji, w których rozprzestrzenianie się CoVid-19 spowodowało brak równowagi kontraktowej, co wymaga wyrównania, a także biorąc pod uwagę, że faktycznie nadal istnieje niejasność pomiędzy sytuacją zajścia nieprzewidzianych okoliczności a wystąpieniem przyczyny wyłączającej odpowiedzialność, celem niniejszego artykułu jest analiza pojęcia nieprzewidzianych okoliczności i reżimu prawnego, który ma do nich zastosowanie, poprzez określenie warunków, które muszą zostać spełnione dla istnienia tego odstępstwa od zasady związania umową.