O potrzebie zintegrowanego podejścia do wolności nauki
Słowa kluczowe:
wolność badań naukowych, system szkolnictwa wyższego, ewolucja prawa naukiAbstrakt
Artykuł dotyczy ewolucji ustawowych ram wolności badań naukowych i, szerzej ujmując, wolności nauki. Przeobrażenia systemu szkolnictwa wyższego i nauki nie zmieniają w istocie opartego na art. 73 Konstytucji rozumienia treści wolności nauki w doktrynie prawa konstytucyjnego mającej genezę prawnonaturalną. Niniejsze opracowanie nie polemizuje z zastanym rozumieniem tej wolności, bierze jednak pod uwagę, że w ostatnich kilkunastu latach korzystanie z niej napotyka na nowe wyzwania związane z wymaganiami dotyczącymi efektywności badań czy też powiązania jej z finansowaniem uczelni. Wysiłek twórczy badacza coraz bardziej podporządkowany jest zespołom badawczym i perspektywom rozwojowym instytucji naukowej. Ramy wolności badań naukowych nie zmieniły się, ale faktyczny obszar swobodnej decyzji badacza jest mniejszy. Te okoliczności mogą skłaniać do namysłu nad potrzebą nowego podejścia do identyfikowania przyczyn ograniczeń wolności nauki, a także zagwarantowania odpowiedniego poziomu samodzielności badawczej w nowych realiach instytucjonalnych.
Bibliografia
Biłgorajski A., Konstytucyjna wolność badań naukowych, [w:] Konstytucyjna wolność badań naukowych a ochrona pracy naukowej. Studium przypadków z nauk ścisłych eksperymentalnych, red. A. Chorążewska, A. Biłgorajski, Katowice 2018.
Brzozowski W., O pojęciu granic wolności sumienia i wyznania, „Studia Prawnicze” 2007, z. 1(171).
Florczak-Wątor M., Uwagi do art. 73, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. P. Tuleja, Warszawa 2019.
Garlicki L., Uwaga 9 do art. 31, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. III, red. L. Garlicki, Warszawa 2003.
Garlicki L., Uwaga 6 do art. 73, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. III, red. L. Garlicki, Warszawa 2003.
Jabłoński M., Wolności z art.73 Konstytucji RP, [w:] Prawa i wolności obywatelskie w Konstytucji RP, red. B. Banaszak, A. Preisner, Warszawa 2002.
Jarosz-Żukowska S., Żukowski Ł., Wolność badań naukowych i nauczania, [w:] Realizacja i ochrona konstytucyjnych wolności i praw jednostki w polskim porządku prawnym, red. M. Jabłoński, Wrocław 2014.
Królikowski M., Szczucki K., Uwagi do art. 73, [w:] Konstytucja RP, t. 1, Komentarz art. 1-86, red. L. Bosek, M. Safjan, Warszawa 2016.
Kwiek M., Ekonomia prestiżu uniwersyteckiego. Ilościowe ujęcie najlepszych czasopism na przykładzie dziedziny badań nad szkolnictwem wyższym, „Nauka i Szkolnictwo Wyższe” 2019, nr 1-2.
Sobczak J., Wolność korzystania z dóbr kultury – standardy europejskie i konstytucyjna rzeczywistość polska, [w:] Prawna ochrona dóbr kultury, red. T. Gardocka, J. Sobczak, Toruń 2009.
Starck Ch., Wolność badań naukowych i jej granice, „Przegląd Sejmowy” 2007, nr 3.
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Prawa autorskie (c) 2022 Michał Bartoszewicz
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
