Pojęcie rodziny a zmiany społeczne w Polsce

Abstrakt

Rodzina stanowi w języku pojęcie zastane, ale ze względu na swój podstawowy i istotny charakter dla życia społecznego jest oczywistym przedmiotem odniesienia prawodawcy. Stanowi także w prawie pojęcie różnie rozumiane, w zależności od podstaw światopoglądowych definiującego, ale i szczegółowych potrzeb konkretnej regulacji ustawowej czy działu prawa. Jest to też zagadnienie niepozbawione znaczenia praktycznego, ponieważ w aktach prawnych różnego rzędu przewiduje się określone uprawnienia dla niej bądź jej członków, a różnice w zakresie poszczególnych definicji dotyczą przede wszystkim zakresu podmiotowego, a więc odpowiedzi na pytanie: jakie podmioty zaliczać do (jednej) rodziny? W niniejszym artykule autor prezentuje różne podejścia prawodawcy do pojęcia rodziny, począwszy od konstytucyjnych, ich zróżnicowania i roli w polskim systemie prawnym, przez międzynarodowoprawne, zawarte w aktach wiążących Rzeczpospolitą Polską, po definicje legalne, formułowane na potrzeby aktów prawnych z zakresu w szczególności prawa pomocy społecznej czy podatkowego. Próbuje dokonać oceny adekwatności owych definicji wobec współczesnych przemian społeczeństwa polskiego, ewentualnie potrzeb obrotu prawnego, a także wskazać zalety i różnice pomiędzy bardziej tradycyjnymi z nich oraz bardziej nowatorskimi. Wreszcie przedstawia swoje zdanie odnośnie do rozwiązania dylematów powstających na tle wielości definicji w prawie polskim, które, oprócz pozbycia się problemu nadmiaru, o którym mowa w omawianym zakresie, wychodzi naprzeciw dylematom światopoglądowym, związanym z prawem.